στη Διασταύρωση Ραφήνας
και τα νοσοκομεία της Νταού
– ένας αθέατος κόσμος
Η Έκθεση Ιστορικής Μνήμης 1916 – 2011 εγκαινιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2018 σε χώρο δίπλα στο Κέντρο Υγείας Ραφήνας, στην περιοχή της Διασταύρωσης.
Η Διασταύρωση, όπως φανερώνει το όνομά της, είναι ένα σταυροδρόμι στο σημείο όπου τη λεωφόρο Μαραθώνος συναντούν, από τη μια πλευρά, ο δρόμος προς την ακτή και το λιμάνι της Ραφήνας και, από την άλλη πλευρά, ο δρόμος προς τις ιατρικές-νοσηλευτικές μονάδες στα υψώματα της Νταού. Η περιοχή παρουσιάζει ιδιαίτερα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά, τα οποία στη διάρκεια του 20ού αιώνα ευνόησαν την ανάπτυξη μιας σειράς παραγωγικών δραστηριοτήτων τεχνικού και βιοτεχνικού χαρακτήρα: ξυλοκάμινα, ασβεστοκάμινα, κεραμοποιεία, λιγνιτωρυχεία.
Περιηγηθείτε εικονικά στους χώρους της έκθεσης (virtual tour)
ΤΑ ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ
Τα κοιτάσματα του λιγνίτη στην περιοχή της Διασταύρωσης Ραφήνας, από τη δεκαετία του 1910 έως και τη δεκαετία του 1960, προσέλκυσαν το ενδιαφέρον επιχειρηματιών και εργατικού δυναμικού από διαφορετικά σημεία της επικράτειας – κυρίως από χωριά της Κύμης, από τη Σέριφο, αργότερα από την Κρήτη και αλλού. Οι εργασίες εξόρυξης ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1910 και αναπτύχθηκαν περισσότερο από τις αρχές της δεκαετίας του 1930. Στα εργοτάξια των λιγνιτωρυχείων απασχολούνταν άνδρες και γυναίκες ποικίλων ηλικιών, σε διαφορετικά πόστα και με χαρακτηριστικές ονομασίες για διάφορες ειδικότητες. Τα στάδια των εργασιών απαιτούσαν κατάλληλη τεχνική, τεχνογνωσία, εργαλεία και εξοπλισμό.
Ο ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΗΣ
Με την εγκατάσταση των λιγνιτωρύχων, η περιοχή της Διασταύρωσης απέκτησε ζωή. Σε επαφή με τις άλλες πληθυσμιακές ομάδες που συνάντησαν στην περιοχή (Σαρακατσάνους ποιμένες, Τριγλιανούς πρόσφυγες κ.ά.) και φέρνοντας μαζί τους διαφορετικά πολιτισμικά στοιχεία από τις ιδιαίτερες πατρίδες τους, οι λιγνιτωρύχοι διαμόρφωσαν σταδιακά έναν ιδιαίτερο μικρόκοσμο. Έχοντας μοιραστεί τη σκληρή δουλειά στα εργοτάξια, τις αντίξοες συνθήκες διαβίωσης, τα δραματικά γεγονότα και τις αντιστασιακές δράσεις στην Κατοχή, τις συλλογικές διεκδικήσεις, αλλά και τις οικογενειακές γιορτές και τα πάνδημα πανηγύρια τους, συγκρότησαν στη Διασταύρωση μια τοπική κοινότητα με δικά της χαρακτηριστικά και ιστορία.
ΤΑ ΚΕΡΑΜΟΠΟΙΕΙΑ
Η γεωμορφολογία και τα φυσικά χαρακτηριστικά στην περιοχής της Διασταύρωσης οδήγησαν στην ανάπτυξη μιας ποικιλίας παραγωγικών δραστηριοτήτων. Εκτός από τη νομαδική κτηνοτροφία και την εξόρυξη λιγνίτη, η ύπαρξη αργίλου στις εκβολές του Μεγάλου Ρέματος οδήγησε στην εμφάνιση των κεραμουργείων τα οποία κατασκεύαζαν τούβλα και κεραμίδια που κάλυπταν ανάγκες στην ευρύτερη περιοχή.
Βίντεο
ΤΟ ΣΑΝΑΤΟΡΙΟ ΝΤΑΟΥ ΠΕΝΤΕΛΗΣ
Το Σανατόριο Νταού Πεντέλης ιδρύθηκε το 1932 από το Σύλλογο Προστασίας Απόρων Φυματιώντων Αθηνών και συνέβαλε σημαντικά στην αντιμετώπιση της φυματίωσης αλλά και στον αντιστασιακό αγώνα επί Κατοχής. Η λειτουργία του διακόπηκε το 1956 και στη θέση του ιδρύθηκε το Δημόσιο Παιδιατρικό Νευροψυχιατρικό Νοσοκομείο το 1961.
ΤΟ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ
Το Δημόσιο Παιδιατρικό Νευροψυχιατρικό Νοσοκομείο εγκαινιάστηκε επίσημα το 1961, μετά την οριστική παύση της λειτουργίας του Σανατορίου Νταού Πεντέλης το 1956. Από το 1986 καθιερώθηκε η επωνυμία Παιδοψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (ΠΝΑ). Το νέο νοσοκομείο προοριζόταν να προσφέρει περίθαλψη, θεραπεία και υποστήριξη σε παιδιά και εφήβους με διαταραχές και παθήσεις της ψυχικής υγείας.
Διεύθυνση
Η μόνιμη Έκθεση Ιστορικής Μνήμης 1916 – 2011 στεγάζεται σε χώρο δίπλα από το Κέντρο Υγείας Ραφήνας, οδός Ανδρέα Παπανδρέου, πλησίον Διασταύρωσης.
Επισκέψεις
Η έκθεση είναι επισκέψιμη κατά τις καθορισμένες ημέρες και ώρες λειτουργίας, καθώς και εκτάκτως, μετά από τηλεφωνική συνεννόηση με τον Δ.Ο.Π.Α.Π. Ραφήνας – Πικερμίου.
Ξεναγήσεις
Σχολικές επισκέψεις και ξεναγήσεις διοργανώνονται μετά από τηλεφωνική συνεννόηση με τον Δ.Ο.Π.Α.Π. Ραφήνας-Πικερμίου.
Προσβασιμότητα
Η πρόσβαση στον χώρο της έκθεσης υποστηρίζεται με ράμπες κατάλληλες για αναπηρικά αμαξίδια.
